Dwalen door het rouwlandschap
Mensen die een dierbare hebben verloren, kunnen het gevoel hebben te dwalen door hun rouwlandschap. Ogenschijnlijk is de wereld hetzelfde, maar vanuit hun perspectief is alles veranderd. De wereld staat op zijn kop als je geliefde sterft. Je bent terecht gekomen in een slechte film die je niet kunt uitzetten.
Door de jaren heen hebben verschillende rouwbegeleiders modellen ontwikkeld om een handvat te bieden voor de chaos van emoties en gedachten waarin je verkeert als je rouwt. Sabine Noten en Riet Fiddelaers-Jaspers beschrijven het rouwproces in hun boek “Herbergen van verlies” als een tocht door het land van rouw. Het is een reis in jezelf. Ook al heb je het gevoel dat je met lege handen staat, toch heb je in je leven al wat instrumenten en kennis vergaard waarmee je nu deze reis gaat maken. De basis is de (op)voeding die je als kind hebt gekregen. Zo is er de liefde die je hebt ontvangen en de manier waarop je hebt geleerd met verdriet, tegenslag en andere emoties om te gaan.
Dwalend door het rouwlandschap ontmoet je jezelf en leer je jezelf op een nieuwe wijze kennen. Wie ben ik na dit verlies? Hoe ga ik nu verder in dit leven? Waarom overkomt mij dit? En hoe ga ik dit verlies dragen? Zomaar wat vragen die je bezighouden.
Ook al lijkt het alsof je in een achtbaan van emoties zit, gebleken is dat mensen veerkrachtig zijn en na verlies kunnen helen. Het verlies laat een litteken achter, maar je bent weer in staat je met een ander te verbinden en je hart te openen. Je wereld is anders geworden, je hebt geleerd over de kwetsbaarheid en kostbaarheid van het bestaan.
Noten en Fiddelaers beschrijven de stappen door het rouwlandschap als een houvast voor barre tijden. Zoals het geldt voor alle modellen die dit model zijn voorgegaan, geldt ook hier dat ieder rouwproces een uniek proces is. Niet iedereen zal dezelfde stappen afleggen, sommige stappen neem je niet en bij andere stappen blijf je lang stilstaan.
Overeind blijven
In de eerste tijd kun je gewoon niet geloven wat er is gebeurd. Het ene moment ben je verdoofd en het andere moment overspoelt het verdriet je.
“Ik kan het niet bevatten”. “Wat is dit een slechte film!” Twee van mijn gedachten in de eerste maanden na het verlies van mijn echtgenoot.
Aanschouwen
Langzaam dringt werkelijk tot je door wat er is gebeurd. Je beseft dat er voor altijd iets in je leven is veranderd. Het komt tot uitdrukking in de kleinste dingen.
Ik ben vanaf de eerste nacht op de plek in het bed van mijn man gaan slapen. Ik kon het niet aan dat hij er niet lag.
Verduren
Je hebt jezelf en je verlies te verduren. Na de eerste weken of maanden na het verlies keren de mensen om je heen terug naar hun gebruikelijke routine terwijl voor jou het leven er voor altijd anders uitziet.
Ongeveer twee jaar na het overlijden van mijn man werd ik overvallen door de uitzichtloosheid van de situatie. Ik vond dat mijn leven zinloos was geworden. Ik zat in een diepe put, ik wist dat ik in een diepe put zat en ik vond het wel best dat ik in die put zat.
Omkeren
Er komt een moment waarop je op een keerpunt aankomt. Wetend dat je leven zich afspeelt in het hier-en-nu, niet in het toen-en-daar. Je herpakt je leven en stapje voor stapje vormt zich een nieuw pad. Je boort kwaliteiten in jezelf aan en ontdekt je veerkracht.
In de periode dat ik in de put zat, ging ondertussen mijn leven gewoon door. Ik reisde op en neer naar London voor een yoga-training en ik verbouwde mijn huis. Vooral dat laatste was raar. Ik wist niet of ik in mijn huis wilde blijven wonen. Maar het moest geverfd worden en ik dacht: “ach, als ik het laat verven en wil verkopen, raak ik het snel kwijt. En anders geniet ik er zelf van.”
Funderen
Je bent bekend geraakt in het rouwlandschap. Je bouwt aan een nieuw bestaan, een nieuw onderkomen. Maar het is nog niet eigen en je moet je best doen om jouw nieuwe leven te beschermen en verdedigen.
Naast het gevoel van diepe vermoeidheid was daar de energie om projecten op te pakken. Naast de uitzichtloosheid bestond ook de wetenschap dat ik kon genieten. En toen ik op 1 januari 2018 de meubels uit de woonkamer haalde, begon langzaam het licht boven de horizon te gloren.
Opbouwen
De contouren van je nieuwe bestaan worden steeds duidelijker. Het is nog nieuw en daarom voelt het een beetje vreemd. Je kunt zo verlangen naar hoe het vroeger was. Je leven bestaat uit een tijd voor je verlies en de tijd erna.
In februari 2018 was de verbouwing van mijn huis afgerond. Binnen was het lichter, en buiten werden de dagen ook steeds langer. Het leek alsof mijn leven lichter werd.
Integreren
Er komt een dag waarop je voelt dat je verlies onderdeel is geworden van jouw levensverhaal. Het hoort erbij, je hebt je verlies verweven in jouw leven en betekenis gegeven. In je zoektocht ben je een en ander kwijtgeraakt, maar je hebt ook veel nieuwe indrukken opgedaan. Je kunt je verlies beter dragen en kunt weer van het leven genieten.
De verbouwing van mijn huis was een keerpunt in mijn leven. Daarna werd het leven weer lichter. Er veranderde ook veel. Ik kreeg een nieuwe baan en er kwam een lieve man in mijn leven. Ik had het gevoel dat het leven me toelachte. Het leven was anders geworden. Ik was wat contacten met vrienden van mijn man kwijtgeraakt, maar ik had ook veel nieuwe vriendschappen gesloten. Met mensen die mijn man niet hadden gekend. Met mensen aan wie ik niet al eerste vertelde dat ik weduwe was. En zo kreeg de levensveranderende gebeurtenis van het plotsklaps verliezen van mijn partner een andere betekenis in mijn leven.
