Onder de titel “Naar een nieuwe visie op rouw” beschrijven Johan Maes en Evamaria Jansen in hun boek “Ze zeggen dat het overgaat” hoe je ook naar rouw kunt kijken. Zij geven aan dat de rouwmodellen die in de 20e eeuw zijn ontwikkeld niet fout zijn, maar dat deze vaak verkeerd zijn geïnterpreteerd. Iets waarvan auteur van het model de vijf stadia van rouw Elisabeth Kübler-Ross zich terdege bewust was.
Maes en Jansen beschrijven het rouwproces in een veelkleurigheid en diversiteit als een proces dat zich in en door ons hele leven heen ontwikkelt en ons maakt tot wie we zijn. In die zin gaat het dus nooit over. Het is veeleer een proces dat ons als mens vormt. Rouwen is om die reden niet negatief; juist omdat je er niet omheen kunt om naar jezelf te kijken leer je jezelf op een nieuwe wijze kennen. En daarin schuilt wellicht dan ook de kracht van het proces van omgaan met verlies.
De krachtlijnen van een nieuwe visie op rouw
-
Het universele en uniforme rouwproces bestaat niet, wel het unieke en pluriforme!
Het rouwproces is uniek in kleur, intensiteit, verloop, duur, betekenis en uitingsvorm. We rouwen allemaal, het hoort onlosmakelijk bij het leven. We kunnen elkaar dus ook ondersteunen en voor elkaar zorgen op die momenten dat rouw het meest om aandacht vraagt in het leven.
-
Hechting is de kern van het rouwproces
De kern van rouwpijn is scheidingspijn, het verlaten en afgescheiden zijn en het verlangen om de band te herstellen. Het hechtingsproces dat je opbouwt in je leven, beïnvloedt de manier waarop je relaties aangaat met andere mensen en waarop je afscheid neemt.
-
Rouw mag niet worden herleid tot de emotionele verwerking of het noodzakelijk ervaren van pijnlijke emoties
Het gaat erom dat je met je emoties leert omgaan, wat betekent dat de emoties je niet overspoelen of dat je de emoties wegduwt. Gevoelens zijn signalen die je helpen bij je aanpassingsproces. Naast leren omgaan met emoties is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan de denkbeelden en opvattingen die je kunt hebben over de situatie die zich nu in je leven voordoet.
-
Rouwenden laten niet los, maar verbinden
Het idee dat je moet loslaten, strookt niet met de werkelijkheid. Het gaat er veeleer om je op een nieuwe wijze te verbinden met het verlies van de persoon of omstandigheid in je leven. Het is een normale menselijke reactie om ook na verloop van jaren nog gevoelens van verdriet te ervaren als je terugkijkt op wat je in je leven hebt ervaren. Het herinneren van geluksmomenten kan ook gepaard gaan met weemoed en verdriet. Het is juist een teken dat je leeft en in contact bent met je gevoel.
-
Rouwen doe je niet alleen, maar steeds in interactie met anderen
We leven in verbinding met andere mensen. Dit betekent dat ook voor het omgaan met verlies en verdriet ruimte is om dit te delen met anderen. Je gehoord en gezien voelen speelt een rol bij het doorleven van je is overkomen.
-
Rouwen stopt nooit, het is een levenslang proces
Rouwen heeft geen eindpunt. Het is een mythe dat het overgaat. Het is voor iedereen anders. De pijn kan minder worden, draaglijker, maar het kan ook een deel worden van jezelf. Elk verlies kleurt onze biografie en roept herinneringen op aan eerdere levensgebeurtenissen. We zijn wie we zijn door onze verlieservaringen en door hoe we ermee omgaan.
-
Rouwen: een levenslang proces van betekenis geven
Verlies biedt de mogelijkheid om jezelf opnieuw te leren kennen en je wereldbeeld en het beeld dat je hebt van het leven aan te passen.
-
Rouw als mogelijkheid tot groei en transformatie: het belang van veerkracht
Verlies, in welke vorm ook, daagt ons uit, zet onze wereld op zijn kop. Ondanks een (blijvende) kwetsbaarheid biedt het ons ook de veerkracht die ons helpt nieuwe betekenis te geven aan het leven.
Leven met verlies; een uniek en persoonlijk proces
Dit artikel is verschenen in een reeks van artikelen waarin de ontwikkeling van het maatschappelijk denken over rouw wordt beschreven. Lees meer over de vijf stadia van rouw, de vier rouwtaken en het duale procesmodel.
Het rouwproces is kleurrijk en divers, een uniek en persoonlijk proces waar ieder mens in zijn of haar leven mee te maken krijgt. Het ontwikkelt zich in en door ons hele leven heen en maakt ons tot wie we zijn. In die zin gaat het dus nooit over. Het is veeleer een proces dat ons als mens vormt. Rouwen is om die reden niet negatief; juist omdat je er niet omheen kunt om naar jezelf te kijken leer je jezelf op een nieuwe wijze kennen. En daarin schuilt wellicht dan ook de kracht van het proces van omgaan met verlies. Een nieuwe visie op rouw werd begin 21e eeuw gepresenteerd als antwoord op de in de 20e eeuw ontwikkelde rouwmodellen. Het is een mooie stap om kleurrijk te rouwen.
